Tyrus138

See also: History and Legacy of the Phoenicians (Facebook).

 

Ondertussen was er aan de Nijl door de vereniging van Egypte met Nubië een machtige staat ontstaan, die zich zou kunnen meten met de Assyriërs. Onder Taharqa vond er een grote economische en culturele opbloei plaats. In 674 v.C werd Asarhaddon bij de grenspost Silev teruggeslagen en Baäl I moet daarna gedacht hebben, dat hij met behulp van de Kusjieten van Egypte het Assyrisch juk zou kunnen afwerpen. Sidon had het eerder geprobeerd met de hulp van de (te) kleine staat Kundu & Sissu, maar nu was het machtige Egypte als bondgenoot beschikbaar! In het jaar 671 v.C is Asarhaddon op zijn 10e veldtocht op weg naar Makan (Kusj) en Meluchcha (Egypte), maar eerst moet de lastpost Baäl I tot de orde worden geroepen (inscriptie Frt.F uit Ninivé): "In het verloop van mijn veldtocht wierp ik schansen op tegen Baäl, de koning van Tyrus, die op Taharka, de koning van Kusch, zijn vriend, vertrouwde. Hij had het juk van Assyrië afgeworpen en bij herhaling brutaliteiten begaan. Ik sneed de voedsel en watertoevoer af, hun levensonderhoud." De inscriptie AsBbE uit Assur meldt de uitkomst van de strijd: "Ik veroverde Tyrus, dat midden in de zee ligt. Van Baal zijn koning, die op Taharka, de koning van Kush vertrouwde, nam ik alle steden en goederen weg."

Meanwhile, there was a powerful state emerged with Nubia at the Nile by the unification of Egypt, and that could compete with the Assyrians. Under Taharqa a major economic and cultural revival took place. In 674 BC, Asarhaddon was beaten back at the border post Silev and Baal I then  must have thought that he could throw off the Assyrian yoke by using the Kusjieten of Egypt. Sidon had tried it earlier with the help of the (too) small state Kundu & Sissu, but now there was mighty Egypt as an ally available! In the year 671 BC is Asarhaddon on his 10th campaign on the move towards Makan ( Kusj ) and Meluchcha ( Egypt ), but first the nuisance Baal I had to be called to order ( inscription Frt.F from Nineveh ) : " In the course of my campaign I threw bulwarks against Baal, king of Tyr , who trusted in Taharka king of Cush , his friend. He had thrown off the yoke of Assyria and committed brutalities repeatedly. I cut off the food and water supply, their livelihood. " The inscription AsBbE from Assyria reports the outcome of the battle : " I conquered Tyre, which lies in the sea . From Baal his king who trusted on Taharka king of Kush, I took all the cities and goods away . "

ncfps

Tyrus137

 

Tussen de oorlogsbedrijven door heeft Asarhaddon ook aandacht voor de bouw en/of het herstel van zijn paleis. Hij bericht, dat hij het inricht "met rijke goederen van iedere naam van de schat van het paleis van Abdi‑Milkutti, de koning van Sidon, ..." In verband met de werkzaamheden aan het paleis worden o.a. 12 koningen van Hethietenland gesommeerd om daar een bijdrage aan te leveren. Baäl I hoort daar ook toe. Hij opent zelfs de lijst:   Kolom V, prisma B vlg.ARA p.265        vlg.TUAT* ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑-------- Ba'lu, koning van Tyrus                          BAAL Manasseh, koning van Judah                  MANASSE Kaushgabri, koning van Edom                               QUASH‑GABRI Musurri, koning van Moab                     MUSURI Silli‑Bêl, koning van Gaza                      SILBEL Metinti, koning van Ashkalon                MITINTI Ikausu, koning van Ekron                 IKAUSU of IKASAMSU Milki‑ashapa, koning van Gebail            MILKIASCHAPA Matan‑ba'al, koning van Arvad                               MATAN‑BAAL Abi‑baal, koning van Samsi‑muruna      ABI‑BAAL Budu‑il, koning van Beth‑Ammon          PUDUILI Ahi‑milki, koning van Ashdod                               ACHIMILKI   Bovendien worden er ook nog eens 10 koningen van het eiland Cyprus (Iatnana) genoemd: Ekishtura, koning van Edi'al Pilâgura, koning van Kitrusi Ktsu, koning van Sillua Ituandar, koning van Pappa Erêsu, koning van Sillu Damasu, koning van Kurt Atmesu, koning van Tamasu Damusi, koning van Kartihadasti Unasagusu, koning van Lidir Bususu, koning van Nurê   Het is echter de vraag, of er ook maar één Assyrische soldaat het eiland ooit heeft betreden. Wellicht waren deze steden verbonden met de moedersteden op het vasteland en was men indirect haast wel verplicht om mee te doen. Overigens kan de overgeleverde lijst met 22 koningen zowel slaan op de gebeurtenissen van 677 (Sidon), ofwel op een later tribuut uit 671, ofwel op de bouw van het paleis ertussen in! ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑ *                     Texte aus der Umwelt des Alten Testaments

Between the war-efforts Asarhaddon has also attention for the construction and / or rehabilitation of his palace. He reports that he enriches it "with rich goods of each name of the treasure of the palace of Abdi Milkutti king of Sidon, ...".  The 12 kings of Hittiteland are summoned to make a contribution to in relation to the work on the palace. Baal I has to do that also. He even opens the list:   Kolom V, prisma B vlg.ARA p.265        vlg.TUAT* ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑-------- Ba'lu, koning van Tyrus                          BAAL Manasseh, koning van Judah                  MANASSE Kaushgabri, koning van Edom                               QUASH‑GABRI Musurri, koning van Moab                     MUSURI Silli‑Bêl, koning van Gaza                      SILBEL Metinti, koning van Ashkalon                MITINTI Ikausu, koning van Ekron                 IKAUSU of IKASAMSU Milki‑ashapa, koning van Gebail            MILKIASCHAPA Matan‑ba'al, koning van Arvad                               MATAN‑BAAL Abi‑baal, koning van Samsi‑muruna      ABI‑BAAL Budu‑il, koning van Beth‑Ammon          PUDUILI Ahi‑milki, koning van Ashdod                               ACHIMILKI   Furthermore there are 10 kings of Cyprus (Iatnana) mentioned:   Ekishtura, koning van Edi'al Pilâgura, koning van Kitrusi Ktsu, koning van Sillua Ituandar, koning van Pappa Erêsu, koning van Sillu Damasu, koning van Kurt Atmesu, koning van Tamasu Damusi, koning van Kartihadasti Unasagusu, koning van Lidir Bususu, koning van Nurê   However, the question is whether there was even one Assyrian soldier has ever entered the island. Perhaps these cities were connected to the mother cities on the mainland and they were indirectly almost obliged to join. Moreover, the surviving list of 22 kings could refer to both the events of 677 (Sidon), or at a later tribute of 671, or the construction of the palace in between!   ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑ *                     Texte aus der Umwelt des Alten Testaments

ncfps

Tyrus136

 

Waren Sidon en Tyrus zodanige concurrenten van elkaar geworden, dat ze elkaar in tijden van gevaar niet meer gingen bijstaan? Of liet alleen Abdi‑Milkutti zich onvoorzichtigerwijs voor Sanduarri overhalen tot dit tot mislukken gedoemde avontuur. Wijst de passage in het bericht van Asarhaddon, dat hij Abdi‑Milkutti uit de zee viste, wellicht op het feit, dat hij over Fenicische schepen als bondgenoten kon rekenen en heeft Baal I daarbij soms een rol gespeeld? Hij werd immers beloond met twee steden! Het is dan toch op het eerste gezicht vreemd om te zien, dat een aantal jaren later Baal I zelf in opstand komt. De omstandigheden zijn dan echter wel enigszins veranderd!   Voorlopig bakkelijt Asarhaddon nog een aantal jaren met Bêl‑iskiha, zoon van Bunanu van de Gambulu stam en koning Teushpâ van Cimmerië. Het land Hubushna en de stad Hilakku wordt 'bezocht'. Het volk Du'ua aan de grens met Tabal wordt onderworpen en 21 steden worden verwoest.* Een andere expeditie is gericht tegen de Barnekeans van Til‑Assur, die zich o.a. verbonden hebben met de Scythen (Asgusai). Shamash‑ibni van Bit‑Dakkuri wordt verslagen en opgevolgd door Nabu‑Shallim.**   Overigens duikt er in deze tijd een andere stichtingslegende op van Carthago. Koning Baaloe is daarbij de koning van Tyrus en zijn dochters Dido en Anna stichtten in 666 v.C de plaats Carthago.   --------------------------------------------------- *Zie: Prisma S (kolom III,47) + B (kolom III,1‑12). **Zie:Prisma B (kolom III,13‑28)

Were Sidon and Tyre becoming such competitors of each other, that they were not assisting each other in times of danger? Or let alone Abdi Milkutti themselves imprudently persuade by  Sanduarri to this doomed adventure . Assigns the passage in the notice of Asarhaddon, he fished Abd-Milkutti from the sea, perhaps to the fact that he could count on Phoenician ships as allies and Baal I played a role sometimes? After all, he was rewarded with two cities! It is still at first sight strange to see that a few years later Baal I rebels himself. The conditions are, however, changed somewhat ! Preliminary Asarhaddon fights still BEL-iskiha for several years. He is the son of Bunanu of the Gambulu tribe and king Teushpâ of Cimmerië . The country Hubushna and the city Hilakku is 'visited'. The people Du'ua bordering Tabal is subjected and 21 cities are destroyed.* Another expedition against the Barnekeans of Til-Assur, who have among others connected themselves to the Scythians (Asgusai). Shamash-Ibni of Bit-Dakkuri is defeated and is succeeded by Nabu Shallim . ** Moreover, at this time there emerges another foundation legend of Carthage. King Baaloe is the king of Tyre and his daughters Anna and Dido founded the place Carthage in 666 BC.     ---------------------------------------------------- *Zie: Prisma S (Column III,47) + B (Column III,1‑12). **Zie:Prisma B (Column III,13‑28)

ncfps

Tyrus135

 

Byblos en Tyrus blijven als buren van Sidon muisstil en dat was verstandig. Alleen met de steun van een vorst Sanduarri uit waarschijnlijk Cilicië, konden de Fenicische steden het nooit opnemen tegen het Assyrische leger.   Ze moeten na de strijd samen met de andere koningen van de zeekust en de Hethietenkoningen opdraven om een nieuwe stad te bouwen op een andere plaats, maar wel dicht bij het verwoeste Sidon. Deze krijgt de naam Asarhaddon‑haven/burcht (Kâr‑Assur‑ah‑iddina*) en wordt herbevolkt met mensen uit andere delen van het Assyrische rijk. De gevangen genomen bevolking van Sidon wordt naar Assyrië gedeporteerd. In een moeite door schakelt Asarhaddon ook de (enige?) bondgenoot van Sidon uit. Asarhaddon vindt Sanduarri van Kundu (Kundi) en Sissu (Sizzu) een gevaarlijk man/een bittere vijand. Sanduarri verschanst zich in een ontoegankelijk gebergte, wordt omsingeld en moet uiteindelijk toch zijn verzet staken. Ook hij wordt onthoofd.** Vervolgens stormt Asarhaddon voort langs de kust en bereikt Arza(ni) aan de 'beek van Egypte'. Diens koning Asuhili moet het veld ruimen.***   Welke beweegreden mag Abdi‑Milkutti gehad hebben voor zijn opstand en waarom bleef Baäl I van Tyrus staan toekijken? Werden de afdrachten aan de Assyriërs zo hoog, dat winst meer te behalen viel?     ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑   * Zie: Prisma A, British Museum Catalogus, XLVIII (kolom I,10‑35). **                   Zie: Prisma S (kolom III,26‑42). ***                Zie: Prisma S (kolom III,43‑46)       ncfps

Byblos and Tyre remain as neighbors of Sidon silent and that was wise . Only with the support of a prince Sanduarri probably from Cilicia , the Phoenician cities could never compete against the Assyrian army . They should after the fight with the other kings of the seacoast and the Hethietenkoningen trot to build in another place , a new city but close to the devastated Sidon . It got the name Asarhaddon port / castle ( KAR-Assyria- ah-iddina * ) and is repopulated with people from other parts of the Assyrian Empire . The captive population of Sidon is deported to Assyria . In an effort by Asarhaddon he also disables the (only ?) ally of Sidon .  Asarhaddon find Sanduarri of Kundu ( Kundi ) and Sissu ( Sizzu) a dangerous man / a bitter enemy.  Sanduarri is entrenched in an inaccessible mountain, is surrounded and must eventually cease his opposition . He is also beheaded . ** Then Asarhaddon continue to storm along the coast and reached Arza(ni) to the "river of Egypt." His king Asuhili had to clear the field . *** What motive may have had Abdi-Milkutti for his rebellion and why did Baal I of Tyre nothing but watching ? Were the payments to the Assyrians so high, that no more profit could be obtained?       ------------------------------------------------------ * See: Prisma A, British Museum Catalogus, XLVIII (Colum I,10‑35). **                   Zie: Prisma S (Column III,26‑42). ***                Zie: Prisma S (Column III,43‑46)

Tyrus134

 

Byblos en Tyrus blijven als buren van Sidon muisstil en dat was verstandig. Alleen met de steun van een vorst Sanduarri uit waarschijnlijk Cilicië, konden de Fenicische steden het nooit opnemen tegen het Assyrische leger.   Ze moeten na de strijd samen met de andere koningen van de zeekust en de Hethietenkoningen opdraven om een nieuwe stad te bouwen op een andere plaats, maar wel dicht bij het verwoeste Sidon. Deze krijgt de naam Asarhaddon‑haven/burcht (Kâr‑Assur‑ah‑iddina*) en wordt herbevolkt met mensen uit andere delen van het Assyrische rijk. De gevangen genomen bevolking van Sidon wordt naar Assyrië gedeporteerd. In een moeite door schakelt Asarhaddon ook de (enige?) bondgenoot van Sidon uit. Asarhaddon vindt Sanduarri van Kundu (Kundi) en Sissu (Sizzu) een gevaarlijk man/een bittere vijand. Sanduarri verschanst zich in een ontoegankelijk gebergte, wordt omsingeld en moet uiteindelijk toch zijn verzet staken. Ook hij wordt onthoofd.** Vervolgens stormt Asarhaddon voort langs de kust en bereikt Arza(ni) aan de 'beek van Egypte'. Diens koning Asuhili moet het veld ruimen.***   Welke beweegreden mag Abdi‑Milkutti gehad hebben voor zijn opstand en waarom bleef Baäl I van Tyrus staan toekijken? Werden de afdrachten aan de Assyriërs zo hoog, dat winst meer te behalen viel?     ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑   * Zie: Prisma A, British Museum Catalogus, XLVIII (kolom I,10‑35). **                   Zie: Prisma S (kolom III,26‑42). ***                Zie: Prisma S (kolom III,43‑46)

Byblos and Tyre remain as neighbors of Sidon silent and that was wise . Only with the support of a prince Sanduarri probably from Cilicia , the Phoenician cities could never compete against the Assyrian army . They should after the fight with the other kings of the seacoast and the Hethietenkoningen trot to build in another place , a new city but close to the devastated Sidon . It got the name Asarhaddon port / castle ( KAR-Assyria- ah-iddina * ) and is repopulated with people from other parts of the Assyrian Empire . The captive population of Sidon is deported to Assyria . In an effort by Asarhaddon he also disables the (only ?) ally of Sidon .  Asarhaddon find Sanduarri of Kundu ( Kundi ) and Sissu ( Sizzu) a dangerous man / a bitter enemy.  Sanduarri is entrenched in an inaccessible mountain, is surrounded and must eventually cease his opposition . He is also beheaded . ** Then Asarhaddon continue to storm along the coast and reached Arza(ni) to the "river of Egypt." His king Asuhili had to clear the field . *** What motive may have had Abdi-Milkutti for his rebellion and why did Baal I of Tyre nothing but watching ? Were the payments to the Assyrians so high, that no more profit could be obtained?       ------------------------------------------------------ * See: Prisma A, British Museum Catalogus, XLVIII (Colum I,10‑35). **                   Zie: Prisma S (Column III,26‑42). ***                Zie: Prisma S (Column III,43‑46)

ncfps

Tyrus133

 

Pas in 677 v.C komen de oorlogklanten van de Assyriërs weer dichtbij Tyrus. Het is Abdi‑Milkutti van Sidon, die zijn jaarlijkse afdracht heeft geweigerd te betalen. In het Assyrisch bericht* wordt vermeld, dat Sidon midden in de zee(?) zou liggen. Hoe dan ook, Abdi‑Milkutti wordt op de vlucht toch gegrepen en onthoofd. Sidon wordt verwoest en zijn steunpunten gaan over in Assyrische handen. Deze zijn Bit Supur, Shikku, Inimme, Hildume(?), Bi'ru, Kilmê, Biti‑?, Sagu, Ampâ, Btt Husime(?), Birgi, Gambulum(?), Dalaimme en Isihimme. Bovendien gaan de plaatsen Zarpath en Ma'rubbu naar Baäl van Tyrus. Sidon had dus een groot deel van centraal‑Fenicië in handen voor de opstand.   KAART KONINKRIJK VAN ABDIMILKUTTI VAN SIDON ===========================================                                                                                                     Ampâ = Enfé                                                                                                Sagu = Saqqa? [THeOUPROSOPON]                                                                                                 Bitirume = Batroun? [BRUTOS]                                                                        ***************************************                                                                                                   Gubla = Byblos                                                                          **************************************                                                                                                 Bi'ru = b'rt = Beiroet {bronnen}                                                                                                 Qartimme                                                                                                    of Shouweifat/Kobbet Choueifat?                                                                        Hildume/Hildua = Khan Khaldé/Khoulde?                                                                        Inimme = 'nym = Na'ame? {bron aan de zee}                                                                            Birgi = b'r‑gh = Berdja/Barga? {opwellende fontein}                                                                                                   Bitirume = el‑Baramiye?                                                                        SIDON                                                                          Bit‑Zitti = bt‑zt = Zeita? {huis van de olijf}                                                                          Btt‑Supuri = Tell el‑Bouraq? [ORNITHOPOLIS]                                                                        huis‑van‑de‑vogel?                                                Zarpath = srpt = Sarafend {roodbranden van stenen}                                                                            Btt‑Supuri=Ain Sawfar?                                                Ma'rubba = m'rb = Adloun?                                                  Btt‑Gisimeia = Han el‑Qasimiyé?                                                 **************************************************** TYRUS ______________________________________________________________________ Onderstreept: behoort niet tot het koninkrijk! Eerst wordt de overleverde naam genoemd en daarna de moderne naam. Voor de plaatsen Dalaimme (dlhym=deur‑van‑de‑zee), Isihimme (ys'ym=groet‑aan‑zee), Gambulu (gbl), Kilmm en Shikku zijn geen overtuigende suggesties te doen. Tussen {} verklaringen van namen. Met hoofdletters de latere Griekse aanduidingen. ‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑ *                     Zie: Prisma B (kolom II,27‑30).

Only in 677 BC are the customers of war, the Assyrians, again near Tyre. It is Abdi-Milkutti of Sidon, who has his annual remittance refused to pay. The Assyrian message * stated that Sidon would be in the middle of the sea (?) Anyway, Abdi-Milkutti is fleeing and yet seized and beheaded. Sidon is destroyed and its bases pass into Assyrian hands. These are Bit-Supur, Shikku, Inimme, Hildume (?) Bi'ru, Kilmê, Biti-?, Sagu, Ampa, Bit Husime (?), Birgi, Gambulum (?), Dalaimme and Isihimme. Moreover, the places Zarpath and Ma'rubbu go to Baal of Tyre. Sidon had a greater part of central Phoenicia in the hands before the insurgency.   KAART KONINKRIJK VAN ABDIMILKUTTI VAN SIDON ===========================================                                                                                                     Ampâ = Enfé                                                                                                Sagu = Saqqa? [THeOUPROSOPON]                                                                                                 Bitirume = Batroun? [BRUTOS]                                                                        ***************************************                                                                                                   Gubla = Byblos                                                                          **************************************                                                                                                 Bi'ru = b'rt = Beiroet {bronnen}                                                                                            Qartimme                                                                                                    of Shouweifat/Kobbet Choueifat?                                                                        Hildume/Hildua = Khan Khaldé/Khoulde?                                                                        Inimme = 'nym = Na'ame? {bron aan de zee}                                                                            Birgi = b'r‑gh = Berdja/Barga? {opwellende fontein}                                                                                                   Bitirume = el‑Baramiye?                                                                        SIDON                                                                          Bit‑Zitti = bt‑zt = Zeita? {huis van de olijf}                                                                          Btt‑Supuri = Tell el‑Bouraq? [ORNITHOPOLIS]                                                                        huis‑van‑de‑vogel?                                                Zarpath = srpt = Sarafend {roodbranden van stenen}                                                                            Btt‑Supuri=Ain Sawfar?                                                Ma'rubba = m'rb = Adloun?                                                  Btt‑Gisimeia = Han el‑Qasimiyé?                                                 **************************************************** TYRUS ______________________________________________________________________ Underlined: does not belong to the kingdom! First, referred to as the name from antiquity and then over the modern name. For places Dalaimme (dlhym = door from the sea), Isihimme (ys'ym = greeting to sea), Gambulu (GBL), Kilmu and Shikku there are no convincing suggestions Between {} statements of names. With the later Greek: uppercase designations.   * See: Prisma B (column II, 27-30).

ncfps